طراحی و روانسنجی پرسشنامه کیفیت زندگی دختران نوجوان مبتلا به دیابت

دیابت ملیتوس با ایجاد تغییرات دائمی در زندگی هر فرد تاثیر منفی روی کیفیت زندگی افراد دارد. از هر پانصد نوجوان ایرانی یک نفر مبتلا به دیابت نوع یک است. اگر چه تاثیر دیابت ملیتوس در کیفیت زندگی هر دو جنس مشهود است ولی این تاثیر در تمام جوانب زندگی یک دختر نوجوان برجسته تر می باشد. پرستاران علاوه بر تعریف روشنی از مفهوم کیفیت زندگی نوجوانان مبتلا به دیابت، باید آن را ارزیابی نیز نمایند. به دلایل فقدان پرسشنامه های بومی بررسی کننده کیفیت زندگی نوجوانان مبتلا به دیابت در ایران و پرسشنامه های بررسی کننده کیفیت زندگی دختران نوجوان مبتلا به دیابت در جهان، پژوهشی در این زمینه ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام این مطالعه عبارت بود از: 1) تبیین مفهوم کیفیت زندگی دختران نوجوان مبتلا به دیابت 2) طراحی و تحلیل ویژگی های روانسنجی پرسشنامه کیفیت زندگی دختران نوجوان مبتلا به دیابت. مطالعه حاضر در 3 مرحله انجام گرفت. در مرحله اول محقق با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، از طریق مصاحبه های نیمه ساختاری انفرادی با 20 دختر نوجوان مبتلا به دیابت نوع یک و دو مصاحبه گروهی با 5 و 6 نوجوان دیابتی که در مصاحبه های انفرادی شرکت نداشتند و یک مصاحبه گروهی با 5 نفر از مادران این دختران نوجوان، به تبیین مفهوم کیفیت زندگی دختران نوجوان مبتلا به دیابت پرداخت. از یافته های به دست آمده 5 درونمایه و 11 طبقه استخراج شد: اعتقادات، عوامل روانی- عاطفی، عوامل جسمی، بیماری و عوامل اجتماعی. در مرحله دوم، عبارات پرسشنامه، براساس مصاحبه های نیمه ساختاری با دختران نوجوان مبتلا به دیابت و با روش استقراء تدوین گردید. سپس در مرحله سوم، با استفاده از پژوهش روش شناسی، ویژگی های روانسنجی پرسشنامه با بهره گیری از روائی صوری، روائی محتوی، روائی سازه، روائی ملاک، همسانی درونی و ثبات (آزمون مجدد) مورد بررسی قرار گرفت. در این مرحله 245 دختر نوجوان مبتلا به دیابت تهرانی و ارومیه ای که تمایل به شرکت در مطالعه داشتند، انتخاب و در مطالعه شرکت کردند. روائی صوری به صورت کمی و کیفی توسط 10 نوجوان، و روائی محتوی به صورت کمی و کیفی توسط 15 نفر از متخصصان تایید شد. متوسط شاخص روائی محتوائی کل عبارات پرسشنامه 0/8772 بود. نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی در این پرسشنامه بیانگر 5 عامل بود: جسمی، روانی- عاطفی، اجتماعی، اعتقادی و اقتصادی. این 5 عامل در مجموع 79/94 درصد از واریانس کل آزمون را تبیین می نمودند. نتایج روش تحلیل مقایسه ای گروههای شناخته شده در پارامترهای دفعات تزریق انسولین در یک شبانه روز نمایانگر تفاوت های قابل ملاحظه ای بین گروه ها بود. محاسبه ضریب آلفای کرونباخ موید همسانی درونی بالای پرسشنامه (0/875) بود. پایایی ثبات از طریق آزمون مجدد با فاصله زمانی دو هفته 0/94 بود. یافته های نهایی این پژوهش حاکی از آن است که پرسشنامه حاضر با عنوان " پرسشنامه بررسی کیفیت زندگی دختران نوجوان مبتلا به دیابت" با 50 عبارت، با وجود ویژگی هایی نظیر طراحی ابزار بر اساس درک مفهوم کیفیت زندگی در نزد دختران نوجوان ایرانی مبتلا به دیابت، نمره گذاری ساده، پایایی و روائی مناسب، و قابلیت به کارگیری در موقعیت های مختلف توسط ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، از جمله پرستاران، ابزاری مناسب جهت بررسی کیفیت زندگی دختران نوجوان ایرانی مبتلا به دیابت است.